Παλιό κεφαλοχώρι με μακρά ιστορία, που πρωτοστάτησε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821
Προορισμός… Μηλιές Πηλίου! 28 περίπου χλμ. νοτιοανατολικά του Βόλου και σε υψόμετρο που κυμαίνεται από 250 μ. (στο χαμηλότερο σημείο του, περιοχή σιδηροδρομικού σταθμού) μέχρι τα 450 μ. περίπου (στο υψηλότερο), βρίσκεται ένα από τα ομορφότερα και ιστορικότερα χωριά του Πηλίου.
Καθώς ανηφορίζετε στο βουνό των Κενταύρων με προορισμό της Μηλιές, μία κατάφυτη πλαγιά, γεμάτη μηλιές, καστανιές και λιόδεντρα, απλώνεται μπροστά σας. Όταν δε, φτάσετε, η υπέροχη θέα στον Παγασητικό Κόλπο και στο νότιο Πήλιο θα σας «σκλαβώσει».
Παλιά αρχοντικά, που στέκουν εκεί μάρτυρες μίας μακραίωνης ιστορία, σπίτια πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής και γραφικά καλντερίμια, διάσπαρτες κρήνες και ολάνθιστες γειτονιές, μονοπάτια που οδηγούν μέχρι την Τσαγκαράδα, όμορφα μαγαζάκια και φιλόξενοι κάτοικοι.
Και όμως οι Μηλιές δεν είναι μόνο αυτό! Δεν είναι μόνο ένα όμορφο χωριό, που υπόσχεται στον επισκέπτη, μία ευχάριστη απόδραση, ντόπιες παραδοσιακές γεύσεις και ωραίες φωτογραφίες.
Υπόσχεται και μία αξέχαστη απόδραση! Υπόσχεται ένα ταξίδι στην ιστορία, υπόσχεται να δείτε πράγματα που δεν έχετε ξαναδεί, να μάθετε πράγματα, που δεν γνωρίζατε και να κρατήσετε μία υπόσχεση για τον εαυτό σας… να ξαναγυρίσετε κάποια στιγμή εκεί!
Τι είναι αυτό που κάνει τις Μηλιές ιδιαίτερες, εκτός από την ακαταμάχητη γοητεία και ομορφιά τους; Σίγουρα η πλούσια ιστορία τους…
Πνευματική εστία και κέντρο του απελευθερωτικού αγώνα του 1821
Οι πρώτοι κάτοικοι λέγεται ότι έφυγαν κυνηγημένοι από το χωριό Μηλιές της Εύβοιας. Ο φόβος των πειρατών τους οδήγησε στις δυσπρόσιτες πλαγιές του Πηλίου. Εδώ μετέφεραν εκτός από τη ζωή τους και το όνομα του χωριού τους. Για το λόγο αυτό και το χωριό δεν είναι ορατό από τη θάλασσα.
Τον 18ο αιώνα οι Μηλιές υπήρξαν η γενέτειρα τριών σπουδαίων ανδρών. Ο Άνθιμος Γαζής, ο Δανιήλ Φιλιππίδης και ο Γρηγόριος Κωνσταντάς, σημαντικές προσωπικότητες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, οραματίστηκαν ένα χωριό ελεύθερο και στις αρχές του 19ου αιώνα προχώρησαν στην ίδρυση Ανώτερης Σχολής που ονόμασαν «Ψυχής Άκος» και η οποία σήμερα λειτουργεί ως βιβλιοθήκη, την περίφημη βιβλιοθήκη των Μηλέων. Είναι προικισμένη με σπάνιο ιστορικό υλικό της Ελληνικής Επανάστασης και αποτελεί απαραίτητη στάση για τον ταξιδιώτη κάθε ηλικίας.
Το 1821 οι Μηλιές ήταν το πρώτο χωριό του Πηλίου που κήρυξε την Επανάσταση. Η σημαία της Επανάστασης που ύψωσε ο Άνθιμος Γαζής στην εκκλησία των Ταξιαρχών φυλάσσεται σήμερα στη βιβλιοθήκη του χωριού μαζί με δεκάδες άλλα ιστορικά κειμήλια. Ανάμεσά τους μια φωτογραφία του 1903 με όλους τους κατοίκους του χωριού να ποζάρουν στην πλατεία, κοντά δυόμιση χιλιάδες, για να γιορτάσουν τα εγκαίνια της σιδηροδρομικής γραμμής.
Σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της ιστορικής παράδοσης του χωριού παίζει και το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο βρίσκεται λίγα μέτρα από την κεντρική πλατεία , καθώς επίσης και το κτίριο του Ευδόξειου Πνευματικού Κέντρου, όπου γίνονται διάφορες πολιτιστικές κυρίως εκδηλώσεις.
Η πλατεία του χωριού αποτελεί το κέντρο της κοινωνικής, εμπορικής και διοικητικής δραστηριότητάς του χωριού. Η εικόνα της κάθε εποχή είναι μοναδική, είτε πνιγμένη στις πράσινες φυλλωσιές των πλάτανων το καλοκαίρι, είτε καλυμμένη από πυκνό στρώμα των φύλλων που πέφτουν το φθινόπωρο, είτε ακόμα και γεμάτη με χιόνια τον χειμώνα. «Στολίζεται» από παραδοσιακές ταβερνούλες και όμορφα καφενεδάκια.
Το 1943 το μεγαλύτερο μέρος του χωριού κάηκε από τους Γερμανούς ναζιστές. 
Η μοναδική εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών
Ο Ιερός Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, που κανείς δε γνωρίζει την ακριβή χρονολογία κατασκευής του, παρά μόνο πως ανακαινίστηκε το 1741, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και διαθέτει αξιόλογες μεταβυζαντινές αγιογραφίες. Βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του χωριού.
Εδώ υψώθηκε στις 7 Μαΐου του 1821, από τον Ανθιμο Γαζή η σημαία της επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού. Η εκκλησία είναι χτισμένη έτσι, ώστε ο κάθε ήχος μέσα σε αυτήν να μην ακούγεται έξω, γιατί απαγορευόταν ο Χριστιανισμός εκείνη την εποχή. Κατασκευάστηκε στα μέσα του 18ου αιώνα, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, κατά τέτοιον τρόπο, ώστε το εξωτερικό της, χωρίς καμπαναριό και άλλα θρησκευτικά σύμβολα ή δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, να μην προδίδει την αληθινή φύση του κτιρίου.
Καθώς και την εκπληκτική ακουστική με τα 48 ανάποδα πιθάρια, τους κρυφούς τρούλους και τα πηγάδια.
Ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός, ο θρυλικός Μουτζούρης και ο Ντε Κίρικο
Δεν υπάρχει περίπτωση να επισκεφθείτε τις Μηλιές και να μη περπατήσετε στις γραμμές του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού, ή αν είστε τυχεροί, να πάρετε από τα Λεχώνια το θρυλικό «Μουτζούρη» για να φτάσετε στο χωριό, μέσα από μία πραγματικά μαγευτική διαδρομή.
Μια από τις πιο στενές σιδηροδρομικές γραμμές στον κόσμο (60 εκατοστά) φιλοξενεί τα 4 βαγόνια του «Μουτζούρη», όπως λεγόταν κάποτε το τραινάκι του Πηλίου, για να δηλώσει την ατμοκίνηση και τον καπνό που άφηνε στο πέρασμά του. Από τα Άνω Λεχώνια μέχρι τις Μηλιές η διαδρομή είναι ορεινή, διασχίζοντας τις κατάφυτες πλαγιές, με την πυκνή βλάστηση από πλατάνια και πουρνάρια.
Ο σιδηρόδρομος που καταλήγει στο χωριό, κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, από τον πατέρα του διάσημου υπερρεαλιστή ζωγράφου Τζόρτζιο Ντε Κίρικο, Εβαρίστο ντε Κίρικο, που μάλιστα αποτύπωσε τη φιγούρα του μικρού τρένου σε μερικούς από τους διάσημους πλέον πίνακές του. Συνέδεε το εμποροβιομηχανικό κέντρο του Βόλου, με την εύφορη και πλούσια περιοχή του Δυτικού Πηλίου. Το 1985 το τρένο του Πηλίου χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο.
Το 1996 και μετά από μία σειρά επισκευών, τέθηκε ξανά σε λειτουργία καλύπτοντας συνολικά μια διαδρομή 16 χιλιομέτρων, από τα Λεχώνια μέχρι τις Μηλιές, προσφέροντας στον επιβάτη την ευκαιρία να απολαύσει τη μοναδική φυσική ομορφιά του τοπίου και τις περίτεχνες αρχιτεκτονικές κατασκευές, από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο.
Η οργιώδης βλάστηση, η θέα στον Παγασητικό, τα τοξωτά γεφύρια, οι μικρές σήραγγες και η σιδερένια γέφυρα του ντε Κίρικο αποτελούν τα βασικά στοιχεία για μια από τις ωραιότερες διαδρομές στην Ευρώπη.
Με πληροφορίες από visit-pilio.gr, Wikipedia.org
