Μια βαθιά… πληγή, που πονάει ακόμη την Ορθοδοξία
Ανάμεσα στην Πρίγκηπο και την Αντιγόνη, βρίσκεται η Χάλκη, το τρίτο από τις εννέα νήσους που αποτελούν το όμορφο σύμπλεγμα των Πριγκηπόνησων στη θάλασσα του Μαρμαρά, με έντονο ελληνικό στοιχείο και ιστορία που χάνεται στους αιώνες.
Αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο νησί της συστάδας, με 3.000 κατοίκους, οι 310 εξ αυτών Ελληνες. Το καλοκαίρι βέβαια πολλαπλασιάζονται και φθάνουν τους 1000, αφού πολλοί επισκέπτονται τον τόπο τους και απολαμβάνουν τις ομορφιές του. Οπως τα και τα υπόλοιπα Πριγκηπόνησα, έτσι και η Χάλκη, υπάγεται στο Νομό Κωνσταντινούπολης και αποτελεί ιδιαίτερο τουριστικό θέρετρο.
Πλησιάζοντας κανείς με το καραβάκι, που θα έχει πάρει από κάποια αποβάθρα της Πόλης, αμέσως θα διακρίνει στην κορυφή του πευκόφυτου λόφου «Ελπίδα» το μεγαλοπρεπές κτίριο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, με το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας. Τόπος ιστορίας και πολιτισμού, που επί σειρά ετών αποτέλεσε σύμβολο της Ορθοδοξίας.
Ο δρόμος είναι ανηφορικός και ως γνωστόν αμάξια στο νησί δεν κυκλοφορούν. Ομως αξίζει να κάνετε τον κόπο και είτε με τα πόδια, είτε με την παραδοσιακή άμαξα να επισκεφθείτε τη Σχολή, διασχίζοντας τα όμορφα σοκάκια, με τα παλιά αρχοντικά, την αγορά, τα καταστήματα καθώς και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου.
Οσο πλησιάζεται στο χώρο προετοιμαστείτε για ένα ταξίδι στο χρόνο, αφεθείτε στα υπέροχα αρώματα των λουλουδιών και των πεύκων, απολαύστε την πανέμορφη θέα και μάθετε γιατί τούτος ο τόπος είναι εξίσου σπουδαίος για τον ελληνισμό και την ορθοδοξία.
Η ιστορία
Στο χώρο βρίσκεται η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδος, η οποία ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα από τον Πατριάρχη Μέγα Φώτιο (Εορτή 6 Φεβρουαρίου) και έχει συνδέσει άρρηκτα το όνομα της, με την επιστήμη της θεολογίας.
Η Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης πριν κλειστεί από τις τούρκικες αρχές το 1971 ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Η σχολή στεγαζόταν στη μονή της Αγίας Τριάδος.
Το 1844, ο Πατριάρχης Γερμανός Δ΄ δημιούργησε στις εγκαταστάσεις της μονής την Θεολογική Σχολή, η οποία εγκαινιάστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1844. Ολα τα κτήρια εκτός από ένα παρεκκλήσι καταστράφηκαν σε έναν σεισμό τον Ιούνιο του 1894, αλλά επισκευάστηκαν από τον αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη και η σχολή εγκαινιάστηκε πάλι τον Οκτώβριο του 1896. Σημαντική ανακαίνιση έγινε επίσης στη δεκαετία του ’50.
Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν στη Χάλκη, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές στη Χάλκη περιλάμβαναν όχι μόνο γηγενείς Ελληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα με εξαιρετική ποιότητα σπουδών.
Οι θεολογικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν το Παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδας, κοιτώνες, αναρρωτήριο, γραφεία, και την σχολική βιβλιοθήκη, η οποία κατέχει σημαντική ιστορική συλλογή βιβλίων, περιοδικών και χειρόγραφων. Επίσης, πολλοί πατριάρχες, επίσκοποι και πρώην δάσκαλοι έχουν ταφεί σε ειδική περιοχή του κήπου.
Το 1971 η Σχολή έκλεισε εξαιτίας ενός τουρκικού νόμου που απαγόρευε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το 1998 η επιτροπή ιδιοκτητών της σχολής διατάχθηκε να διαλυθεί, αλλά διεθνής κριτική έπεισε την Αγκυρα να ακυρώσει τη διαταγή. Τα τελευταία χρόνια, υπό την πίεση και της διεθνούς κοινότητας, γίνεται προσπάθεια να πεισθεί η τουρκική ηγεσία και να βρεθεί η νομική φόρμουλα, για να επαναλειτουργήσει η Σχολή, κάτι που επιθυμεί διακαώς το Πατριαρχείο. Συγκεκριμένα, οι εγκαταστάσεις είναι έτοιμες για να δεχθούν και πάλι σπουδαστές.
Το μοναστήρι
Στις αρχές του 9ου αιώνα αναφέρεται η ύπαρξη της μονής των Δεσποτών στο νησί της Χάλκης, στην οποία είχε εκτοπιστεί ο Θεόδωρος Στουδίτης. Η μονή αυτή θεωρείται πως ταυτίζεται με τη μετέπειτα μονή της Αγίας Τριάδας. Κάποιοι την αναφέρουν ως μονή του Εσώπτρου. Το 1844 στην ανακαίνιση της μονής βρέθηκαν πλήθος αρχαιοτήτων και ένα επιτύμβιο γλυπτό, τα οποία θεωρήθηκε ότι ανήκαν σε αρχαίο ναό του Απόλλωνα.
Το 860 η μονή λεηλατήθηκε από τους Ρως και ερειπώθηκε. Η παράδοση συνδέει την ανακαίνισή της με τον πατριάρχη Φώτιο. Εξόριστη στη μονή παρέμεινε και η αυτοκράτειρα Θεοδοσία, σύζυγος του αυτοκράτορα Λέοντος Ε΄ Αρμένιου. Από το βυζαντινό παρελθόν της υπάρχει άλλη μια πληροφορία που φέρει τη βασίλισσα Αικατερίνη Κομνηνή να έχει μονάσει εδώ στα 1063, λαβούσα το όνομα «μοναχή Ξένη».
Ομως, η σπουδαιότητα της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής της Αγίας Τριάδας συνίσταται στην ίδρυση εδώ το 1844 της ονομαστής Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης από τον πατριάρχη Γερμανό Δ΄. Για 150 χρόνια η Θεολογική Σχολή υπήρξε το φυτώριο θεολόγων και ιεραρχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το σήμερα
Σήμερα το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος λειτουργεί κανονικά, επανδρωμένο με τέσσερις μοναχούς. Ηγούμενο έχει τον Μητροπολίτη Προύσης (του Οικουμενικού Πατριαρχείου) Σεβασμιότατο κ. Ελπιδοφόρο. Στο Καθολικό της μονής ξεχωρίζει η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Παυσολύπης.
Η Σχολή είναι χτισμένη γύρω από τον Ναό και ύστερα από την παύση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, λειτουργούν πλέον ως μουσείο επισκέψιμο για το κοινό. Οι διάδρομοι, οι αίθουσες, τα έδρανα, τα μαθητικά θρανία γεμίζουν κάθε μέρα από επισκέπτες, φοιτητές, επιστήμονες αλλά και τουρίστες που επιθυμούν να συναντήσουν την ιστορία στην άδεια σχολή.
Περπατώντας κανείς στους διαδρόμους με τα χρωματιστά περίτεχνα πλακάκια, τις αίθουσες διδασκαλίας με τα ξύλινα θρανία και τους μαυροπίνακες, έχει την εντύπωση πως ο χρόνος έχει σταματήσει σε μια άλλη εποχή. Γύρω από το κτίριο εκτείνονται θεματικοί κήποι με φυτά από όλο τον κόσμο, αλλά και κάποια που αναφέρονται στην Αγία Γραφή.
Η συντήρηση του κτιρίου και των πολύτιμων κειμηλίων, η καταλογογράφηση και ψηφιοποίηση της βιβλιοθήκης, που θεωρείται από τις πιο πλούσιες στον κόσμο σε παλαιότυπα και σπάνια βιβλία, η περιποίηση των κήπων και των οικόσιτων ζώων αποτελούν το καθημερινό διακόνημα των τεσσάρων μοναχών, που με την καθοδήγηση του ηγούμενου και σχολάρχη μητροπολίτη Ελπιδοφόρου έχουν αναλάβει να συντηρήσουν το κτίριο και να το καταστήσουν έτοιμο να δεχτεί τους πρώτους σπουδαστές. Ολοι άλλωστε περιμένουν να ακούσουν το κουδούνι της Σχολής να ξαναχτυπά…
Πηγή ιστορικών στοιχείων: monastiria.gr
Πληροφορίες από kathimerini.gr
