Σαν σήμερα το 1942
Πανθομολογουμένως αποτελεί την κορυφαία πράξη της Εθνικής Αντίστασης. Τέτοιες µέρες πριν από 76 χρόνια, οι άνδρες του Ε∆ΕΣ υπό τον «στρατηγό» Ναπολέοντα Ζέρβα και του ΕΛΑΣ υπό τον αρχικαπετάνιο Άρη Βελουχιώτη ένωσαν τις δυνάµεις τους υπό τον συντονισµό Βρετανών σαµποτέρ προκειµένου να ανατινάξουν τη γέφυρα του Γοργοποτάµου, που συνέδεε σιδηροδροµικά τη Θεσσαλονίκη µε την Αθήνα και απ’ όπου µεταφέρονταν καθηµερινά τόνοι πολεµικού υλικού στους Γερµανούς και Ιταλούς κατακτητές.
Θα µπορούσαν να υπάρξουν πολύ περισσότερες αντίστοιχες ενέργειες τα κατοπινά χρόνια εάν οι δύο µεγαλύτερες αντιστασιακές οργανώσεις δεν έβαζαν το ιδεολογικό και προσωπικό τους συµφέρον πάνω από το εθνικό και ενδεχοµένως εάν οι συµµαχικές µας δυνάµεις (αρχικά οι Βρετανοί και µετέπειτα οι Αµερικανοί) δεν εµπλέκονταν τόσο απροκάλυπτα στα εγχώρια πολιτικά τεκταινόµενα.
Παρακάτω περιγράφεται αναλυτικά το χρονικό των γεγονότων που οδήγησαν στην ανατίναξη της επιβλητικής γέφυρας που συνδέει τον Μπράλο µε τη Λαµία, διαπιστώνεται ότι υπήρχε αβρότητα µεταξύ Ζέρβα και Βελουχιώτη, που άφησαν κατά µέρος τις καχυποψίες για το κοινό καλό, παρουσιάζεται το εσπευσµένο τηλεγράφηµα του στρατηγού της Βέρµαχτ που ανακοινώνει τα καθέκαστα στην Ανώτατη ∆ιοίκηση Στρατού του Βερολίνου, αλλά και η εξαιρετικά απόρρητη αναφορά των Βρετανών προς την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση για τα όσα συνέβησαν στη Στερεά Ελλάδα το βράδυ της 25ης Νοεµβρίου 1942.
«Αντάρτες βγαλμένοι από το 1821»
Σούρουπο Τετάρτης 30 Σεπτεµβρίου 1942, Αίγυπτος. Μεσούντος του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου, τρία βρετανικά αεροπλάνα Liberator απογειώνονται από το αεροδρόµιο Φαγίντ µε προορισµό τη Στερεά Ελλάδα. Η αποστολή των επιβαινόντων θεωρείται άκρως απόρρητη. Στο κύτος κάθε αεροσκάφους κάθονται τέσσερις σαµποτέρ, ένας ειδικός στις ανατινάξεις, ένας χειριστής ασυρµάτου και ένας καλός χειριστής της ελληνικής γλώσσας. Λίγο µετά τα µεσάνυχτα βρίσκονται πάνω από τη Στερεά Ελλάδα.
Αναζητούν στον ορεινό όγκο της Γκιώνας µικρές προκαθορισµένα αναµµένες φωτιές, σηµάδι ότι εκεί θα πρέπει να πέσουν οι άνδρες µε τα αλεξίπτωτά τους. Το σχέδιο δουλεύει ρολόι. Φτάνουν στο έδαφος και θέτουν σε εφαρµογή το δεύτερο µέρος του σχεδίου που συνέταξε το συµµαχικό Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής υπό την κωδική ονοµασία Harling.
Σύµφωνα µε αυτό, πρέπει να αναζητήσουν τους Ελληνες αντάρτες που κρύβονται στα βουνά και µαζί να ανατινάξουν µία από τις γέφυρες που χρησιµοποιούν καθηµερινά τα γερµανικά τρένα για να µεταφέρουν στο στράτευµά τους πολεµοφόδια, τρόφιµα και λοιπό εξοπλισµό.
Η αχρήστευση της γραµµής Θεσσαλονίκη – Αθήνα θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασµού των ναζί. Πιθανοί στόχοι ήταν οι γέφυρες της Παπαδιάς, του Ασωπού και του Γοργοποτάµου. Από µια πρόχειρη κατόπτευση των τριών σηµείων επελέγη η τελευταία ως πιο εύκολος στόχος.
Οι επικεφαλής
Επικεφαλής της αποστολής έχουν τεθεί ο συνταγµατάρχης Edmund Mayers και ο ελληνοµαθής ταγµατάρχης Christopher Woodhouse, µέλος των µυστικών υπηρεσιών της Μεγάλης Βρετανίας. «Αποφασίσαµε να πέσουµε όλοι µε τις στολές µας.
Όσο γινόταν συντοµότερα µετά την άφιξή µας στα ελληνικά βουνά, η δική µου οµάδα µαζί µε αυτήν του Woodhouse θα ενωνόταν µε τις αντάρτικες οµάδες για να επιχειρήσουµε συνδυασµένη επίθεση» θα γράψει αργότερα ο Mayers. Την επόµενη ηµέρα της προσγείωσής τους στα βουνά της Γκιώνας, έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή µε Ελληνες αντάρτες.
Ηταν οι Καραλιβαναίοι, µια οµάδα σκληροτράχηλων ορεσίβιων που αντιπαθούσαν κάθε µορφή εξουσίας. Οταν τους είδαν οι Αγγλοι δεν πίστευαν στα µάτια τους. Αναµφισβήτητα ήταν εντελώς διαφορετικοί από την εικόνα που είχαν σχηµατίσει στο µυαλό τους.
Όπως θα πει αργότερα περιγράφοντας τη σκηνή ο λοχαγός Denys Hamson, «καθώς σκαρφαλώναµε επάνω στους βράχους, πέντε σκούρες µορφές εµφανίστηκαν από τις σκιές και µας κοίταζαν σιωπηλά. Θα µπορούσαν να είναι φιγούρες της Επανάστασης του 1821.
Όλοι φορούσαν βράκες από τραχύ σκούρο ύφασµα και ένας εξ αυτών ένα κατακόκκινο φέσι στο κεφάλι. Τα µαλλιά τους ήταν αχτένιστα και έφταναν µέχρι τους ώµους, ενώ τα γένια τους µέχρι το στοµάχι. Στα στήθη είχαν σταυρωτές φυσιγγιοθήκες και στις ζώνες πιστόλια και παλιάς κατασκευής ακονισµένα µαχαίρια. Φορούσαν περιδέραια από χρυσές εικόνες και αλυσίδες. Στην αρχή νόµιζα ότι ήταν φαντάσµατα από µια περασµένη εποχή, κρατούσαν όµως στα χέρια τους οπλοπολυβόλα Thomson». Σύµφωνα µε τις οδηγίες που είχαν λάβει, έπρεπε να αναζητήσουν τον 51χρονο «στρατηγό» Ναπολέοντα Ζέρβα, ιδρυτή και επικεφαλής της αντιστασιακής οργάνωσης Ε∆ΕΣ (Εθνικός ∆ηµοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσµος).
Το κοινοποιούν στους Καραλιβαναίους, που προθυµοποιούνται να τους κατευθύνουν σχετικά µε το πού θα µπορούσαν να τον βρουν. Επειτα από βασανιστική προσπάθεια τριών εβδοµάδων, τον εντοπίζουν στην Ηπειρο.
Αναγκαία η σύμπραξη του ΕΛΑΣ
Η αλήθεια είναι ότι οι Βρετανοί αρχικά αγνοούσαν επιδεικτικά τον ΕΛΑΣ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό), που αποτελούσε το στρατιωτικό σκέλος του κοµµουνιστικού ΕΑΜ (Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου). Πίστευαν ότι ο Ε∆ΕΣ θα µπορούσε να φέρει µαζί τους εις πέρας την επιχείρηση της ανατίναξης. Παρά το γεγονός ότι είχε εφοδιαστεί µε σύγχρονα όπλα, διαπίστωσαν ωστόσο ότι δεν διέθετε την απαιτούµενη δύναµη ανδρών για την επιχείρηση. Ετσι έκριναν σκόπιµο να συνεργαστούν και µε τις δύο οργανώσεις.
Ο Ζέρβας δεν φέρνει αντίρρηση. Στέλνει ιδιόχειρο γράµµα στον 37χρονο αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ Αρη Βελουχιώτη. «Αδελφέ µου Αρη, πρέπει να συναντηθούµε αύριο το πρωί στη Βίνιανη (σ.σ. ορεινό χωριό της Φωκίδας). Είναι ανάγκη επιτακτική και κατεπείγουσα. Με συνοδεύει Σύµµαχος συνταγµατάρχης και πρέπει να συνεννοηθούµε επί ενός ζητήµατος εθνικώς σπουδαιοτάτου» του γράφει σε γενικές γραµµές.
Η απάντηση έρχεται σχεδόν αµέσως από την περιοχή της Φραγκίστας Ευρυτανίας, µε µια απόσταση περίπου 180 χιλιοµέτρων µεταξύ των δύο χωριών. «Στρατηγέ µου, αύριον λίαν πρωί θα ευρίσκοµαι εις Βίνιανην. Μετά σεβασµού, Αρης Βελουχιώτης, Ταγµατάρχης Πυροβολικού».
Μεσηµέρι 14ης Νοεµβρίου 1942, Καρπενήσι, χωριό Βίνιανη. Οι δύο µετέπειτα πρωταγωνιστές του εµφυλίου πολέµου συναντιούνται σε ένα προκαθορισµένο σπίτι, µαζί µε τον Βρετανό αξιωµατικό Woodhouse. Ο επικεφαλής του Ε∆ΕΣ αρχίζει να περιγράφει το σχέδιο. «Αυτή είναι η επιχείρηση που πρέπει να φέρουµε εις πέρας, αδελφέ µου Αρη, αλλά επειδή οι δικές µου δυνάµεις δεν επαρκούν, ζητάω και τη δική σου βοήθεια. Και σε παρακαλώ…».
Η φράση του Ζέρβα µένει µετέωρη. Ο Βελουχιώτης σηκώνεται όρθιος, βάζει τα χέρια στη µέση και λέει: «Συναγωνιστή στρατηγέ, δεν είναι ανάγκη να παρακαλάς, ούτε να κουράζεσαι να µου εξηγείς. Είµαι έτοιµος να πάρω µέρος στην επιχείρηση και να διαθέσω όσες δυνάµεις χρειαστούν.
Γι’ αυτό βγήκαµε στο βουνό, για να πολεµάµε, και όχι για να γυρνάµε στα χωριά και να τρώµε τραχανά». Ο Ζέρβας απλώνει τα χέρια του και αγκαλιάζει τον Βελουχιώτη. Γυρίζει στον Αγγλο στρατιωτικό και του λέει χαµογελαστός ότι και ο ΕΛΑΣ είναι µαζί τους.
Ο Woodhouse θα αρκεστεί να πει µε σπαστά ελληνικά: «Άρης, αυτό πολύ καλό». Τις επόµενες ηµέρες γίνονται σχέδια επί χάρτου στη σπηλιά που έχουν καταλύσει οι σαµποτέρ, λίγο έξω από τη Στρώµη, έναν γραφικό οικισµό βορειοδυτικά της Αµφισσας. ∆εν πρέπει επ’ ουδενί να αντιληφθεί ο εχθρός το παραµικρό. Καθορίζονται οι τελευταίες λεπτοµέρειες γύρω από τη φωτιά. Έξω χιονίζει.
Μάχη μέσα στη νύχτα
Βράδυ της 25ης Νοεµβρίου 1944 αποφασίζουν να δράσουν. Συνολικά, 86 αντάρτες του ΕΛΑΣ, 52 του Ε∆ΕΣ και 14 Αγγλοι κοµάντος διασκορπίζονται πέριξ της γέφυρας του Γοργοποτάµου.
Το γενικό πρόσταγµα της επιχείρησης το έχει ο Ναπολέων Ζέρβας κατόπιν συµφωνίας µε τον Αρη Βελουχιώτη, επειδή φέρει τον βαθµό του στρατηγού. Η γέφυρα είχε δύο φυλάκια. Το νότιο, που φρουρούσαν 80 Ιταλοί στρατιώτες ταµπουρωµένοι πίσω από δύο πολυβολεία και ανέλαβε να εξουδετερώσει ο ΕΛΑΣ, και το βόρειο, που φυλασσόταν από 30 Ιταλούς µε δύο δίδυµα αντιαεροπορικά στραµµένα προς το έδαφος που ανέλαβε ο Ε∆ΕΣ.
∆ύο ακόµη οµάδες ανταρτών θα έκοβαν τις ράγες ώστε να αποτραπεί η αποστολή σιδηροδροµικών ενισχύσεων. Η µάχη ξεκινάει στις 23.06 το βράδυ και οι Αγγλοι σαµποτέρ σπεύδουν να τοποθετήσουν τα εκρηκτικά. Στη νότια πλευρά της γέφυρας ο εχθρός εξουδετερώνεται σχετικά γρήγορα. Στη βόρεια υπάρχει πρόβληµα. Οι εφεδρείες του ΕΛΑΣ σπεύδουν να βοηθήσουν επιτυχώς τους µαχητές του Ε∆ΕΣ.
Μέσα στα επόµενα είκοσι λεπτά η κοιλάδα τραντάζεται από δύο ισχυρότατες εκρήξεις. Ο ήχος θα ακουστεί µέχρι τη Λαµία. Η µεταλλική γέφυρα καταρρέει. ∆ύο ηµέρες αργότερα ο ιταλικός στρατός κατοχής θα προχωρήσει σε αντίποινα χρησιµοποιώντας άνανδρες µεθόδους. Παραλαµβάνει 14 έγκλειστους πατριώτες από τις φυλακές της Λαµίας. Οι επτά εκτελούνται κάτω από την κατεστραµµένη γέφυρα και οι άλλοι επτά στα Καστέλια της Παρνασσίδας απ’ όπου κατάγονταν, µαζί µε άλλους δέκα κατοίκους της περιοχής.
Το γράµµα συγγνώµης του Ζέρβα στον Αρη
Το βρετανικό ραδιόφωνο του BBC ανακοινώνει την επιτυχηµένη επιχείρηση στη Στερεά Ελλάδα εκθειάζοντας τον ρόλο των Άγγλων, αναφέροντας τον Ναπολέοντα Ζέρβα µε τις δυνάµεις του και αποσιωπώντας τη συµµετοχή του ΕΛΑΣ. Παρ’ όλα αυτά ο ταγµατάρχης θα πει αργότερα µε νόηµα πως «ο Γοργοπόταµος χωρίς τον Ζέρβα δεν θα γινόταν και χωρίς τον Αρη δεν θα πετύχαινε»! Τον καίριο ρόλο που διαδραµάτισε ο ΕΛΑΣ θα παραδεχθεί ανοιχτά και ο ιδρυτής του Ε∆ΕΣ. Σε γράµµα του προς τον Βελουχιώτη στις 22 Απριλίου 1943 θα του πει:
«Αγαπητέ µου Αρη, είναι, ας µου επιτραπή η έκφρασις, ψευδέστατον το λεγόµενον ότι κατά την επιστροφήν µου προσεπάθησα να δηµιουργήσω ψευδή εντύπωση ότι η ανατίναξις εγένετο µε τας ιδικάς µου δυνάµεις και µόνον. Παντού έπλεξα το εγκώµιό σας, όπως και των ανδρών σας και παντού εζητωκραύγασα υπέρ του Αρη και υπέρ του ΕΑΜ. Εις τας Αθήνας µια µόνον εφηµερίς εκδίδεται υπευθύνως από ηµάς. Και εις την εφηµερίδα αυτήν, όχι µόνον δεν παρεσιωπήσαµεν την ιδικήν σας συµµετοχήν και συµβολήν εις τον Γοργοπόταµον, αλλά τουναντίον εξήραµεν τη συµβολήν ταύτην και αποδώσαµε το αποτέλεσµα εις την αδελφικήν σύµπραξιν των ανδρών των δύο οργανώσεών µας και κυρίως εις υµάς προσωπικώς. Εις τους εκατόν περίπου, νοµίζω, ιδικούς σας άνδρας, είχαµε εξήντα πέντε ιδικούς µας».
Οι επιπτώσεις της ανατίναξης
Η επιχείρηση ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάµου επιτεύχθηκε στον απόλυτο βαθµό. Ο Βρετανός συνταγµατάρχης Εντι Μάγιερς εκτιµούσε ότι οι Γερµανοί για να επισκευάσουν το κατεστραµµένο πέρασµα πάνω από τα νερά του φθιωτικού Ασωπού ποταµού θα χρειάζονταν από 6 έως 12 εβδοµάδες.
Οι Γερµανοί όµως, µέσα σε µόλις έξι εβδοµάδες είχαν καταφέρει να την ξαναφτιάξουν. Μπορεί λοιπόν να µην ανεστάλη η µεταφορά πολεµοφοδίων από τις ναζιστικές δυνάµεις προς τον νότο, ωστόσο παρεµποδίστηκαν σε σηµαντικό βαθµό.
Παράλληλα η Βέρµαχτ αναγκάστηκε να αφήσει στον τόπο της καταστροφής µια σηµαντική οµάδα ενόπλων προκειµένου να µην υπάρξει ανάλογο επεισόδιο, ενώ επικήρυξαν επίσης τον Ζέρβα µε το ποσό των 100.000.000 δραχµών, µε αποτέλεσµα να γίνει ευρύτερα γνωστός.
Για πολύ καιρό κυριαρχούσε ο µύθος ότι χάρη στην ανατίναξη της γέφυρας οι ναζιστικές δυνάµεις καθυστέρησαν να ανεφοδιάσουν µε στρατιωτικό υλικό τις δυνάµεις του ικανότατου στρατάρχη τους Erwin Rommel, που πολεµούσε στη βόρεια Αφρική.
Όπως αναφέρει ο καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών Χάγκεν Φλάισερ, «σχεδόν σε κάθε βιβλίο συναντά κανείς τον στερεότυπο ισχυρισµό ότι η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταµου παρέλυσε την κύρια γραµµή εφοδιασµού του Ρόµελ ή ότι σταµάτησε τον ίδιο στην “πορεία του για την Αλεξάνδρεια”. Στην πραγµατικότητα η προέλαση Ρόµελ είχε καθηλωθεί µήνες ενωρίτερα. […]
Ο ίδιος ο Χίτλερ εκφράζει στις 18/12/42 τη λύπη του για το “πόσο δυσάρεστη” ήταν η ανατίναξη της γέφυρας – αλλά µόνο σε ό,τι αφορούσε τον εφοδιασµό των στρατευµάτων στην Ελλάδα». Στο ίδιο µήκος κύµατος κινείται και ο Θέµης Μαρίνος, που εκείνη την εποχή ήταν µέλος της επιχειρησιακής βρετανικής οµάδας αλεξιπτωτιστών που µετείχε στην ανατίναξη.
Αυτό που ευσταθεί πλήρως όµως είναι ότι αναµφισβήτητα αποτελεί µία από τις µεγαλύτερες επιχειρήσεις δολιοφθοράς κατά τον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο και από τις λαµπρότερες σελίδες του αγώνα των Ελλήνων κατά της τριπλής κατοχής Γερµανών, Ιταλών και Βουλγάρων.
Αναπτέρωσε το ηθικό του λαού, ενδυνάµωσε τις αντιστασιακές οργανώσεις και συνέβαλε τα µάλα στη µαζικοποίησή τους. Παράλληλα όµως αποτέλεσε και την αφορµή προκειµένου να εµπλακούν ενεργότερα οι Βρετανοί στο αντιστασιακό κίνηµα µε απώτερο στόχο τον έλεγχο των πολιτικών εξελίξεων στη µεταπολεµική εποχή, όπως καταδείχθηκε εµφανώς δύο χρόνια αργότερα µε τα ∆εκεµβριανά και τις µάχες στο κέντρο της Αθήνας, όπου οι Άγγλοι είχαν στραφεί αυτήν τη φορά κατά των πάλαι ποτέ συνεργατών τους ανδρών του ΕΛΑΣ.
Σχέδιο του Άρη ή του Ζέρβα;
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει αρκετή συζήτηση αναφορικά µε το εάν το σχέδιο της επιχείρησης Harling καταστρώθηκε από τον αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ, «ταγµατάρχη πυροβολικού» Άρη Βελουχιώτη, ή από τον ιδρυτή του Ε∆ΕΣ, «στρατηγό» Ναπολέοντα Ζέρβα. Οι ιστοριογράφοι που πρόσκεινται στην Αριστερά επιλέγουν την πρώτη εκδοχή ενώ οι τασσόµενοι µε τη ∆εξιά τη δεύτερη.
Ο Θέµης Μαρίνος, ωστόσο, που µετείχε στην επιχείρηση µε την ιδιότητα του µέλους της Συµµαχικής Στρατιωτικής Αποστολής (µετέπειτα έγραψε και το βιβλίο «Αποστολή Harling 1942 – Η επιχείρηση Γοργοποτάµου») σηµειώνει σχετικά τα εξής:
«Το σχέδιο, ο µεν Ε∆ΕΣ λέει ότι το έκανε ο Ζέρβας, ο µεν ΕΛΑΣ λέει ότι το έκανε ο Βελουχιώτης. Η πραγµατικότης δεν είναι αυτή. Όλοι συµβάλανε κάπως, αλλά η πραγµατικότης είναι η εξής: ότι µετά το τελευταίο πολεµικό συµβούλιο που έγινε, ο Ζέρβας επειδή βρισκότανε και στο µέρος του ΕΛΑΣ, φερόµενος ιπποτικά, είπε στον Άρη να ανακοινώσει εκείνος το σχέδιο στους αντάρτες. Είχε προηγηθεί η ιπποτική κίνηση του Αρη που όταν συναντήθηκαν είχε πει ότι αρχηγός θα είναι ο Ζέρβας, ως στρατηγός που ήταν. Ο δε Ζέρβας είχε πει τότε: και οι δύο µαζί. Και λέει ο Mayers (σ.σ. επικεφαλής της αποστολής), δεν µπορεί να είναι δύο οι αρχηγοί…».
Από την πλευρά του, ο επίσης Βρετανός αξιωµατικός (και µετέπειτα συντηρητικός πολιτικός) Christopher Montague Woodhouse που εστάλη στην Ελλάδα για να οργανώσει την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταµου και συνοµιλούσε και µε τις δυο πλευρές της αντίστασης, σε οµιλία του έχει αναφέρει τα εξής:
«Ο επικεφαλής της αποστολής, συνταγµατάρχης Eddy Mayers, είχε επιλέξει τον Γοργοπόταµο ως τον στόχο έπειτα από µια προσωπική αναγνώριση επιτόπου, πριν ακόµα ξεκινήσω εγώ για να βρω τον Ζέρβα. Ο Mayers επίσης κατέστρωσε το σχέδιο της επιθέσεως το οποίο περιέγραψε στον Ζέρβα µόλις συναντήθηκαν. Ο Ζέρβας αµέσως αποδέχθηκε το σχέδιο και ανέλαβε τη διοίκηση της επιχειρήσεως. Οταν έφθασε ο Αρης, κι αυτός επίσης συµφώνησε µε το σχέδιο και αποδέχθηκε τον Ζέρβα ως γενικό αρχηγό».
Στις 2 ∆εκεµβρίου του 1942, ο Ελληνας πρωθυπουργός της εξόριστης κυβέρνησης του Καΐρου, Εµµανουήλ Τσουδερός, λαµβάνει στα χέρια του µια ολιγόλογη αναφορά από τις αγγλικές υπηρεσίες για τα όσα συνέβησαν στον Γοργοπόταµο µια βδοµάδα νωρίτερα. Το κείµενο φέρει την υπογραφή του J. S. Pearson, αρµόδιου της Βρετανικής Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων (SOE), και αναµφισβήτητα αποτελεί ιστορικό ντοκουµέντο.
Παρουσιάζει βέβαια την αγγλική οπτική των γεγονότων, κάνει µια απλή και µόνο αναφορά στον Ναπολέοντα Ζέρβα, ενώ δεν υπάρχει καµία µνεία προς
το πρόσωπο του Άρη Βελουχιώτη. Παράλληλα αφήνει να εννοηθεί ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν είχε την παραµικρή ιδέα για το εγχείρηµα, αν και δώδεκα ηµέρες αργότερα ο αντιπρόεδρος Παναγιώτης Κανελλόπουλος θα γράψει στο ηµερολόγιό του: «Μονάχα τώρα µπορώ να σηµειώσω επάνω σε χαρτί, ότι η καταστροφή της γέφυρας του Γοργοποτάµου είχε αποφασιστεί από µας εδώ».
Η αναφορά του Pearson έχει ως εξής:
«Κύριε, είµαι ευτυχής να σας ενηµερώσω, ότι προσφάτως επραγµατοποιήσαµεν µιαν εξαιρετικώς επιτυχή επιχείρησιν εν Ελλάδι. Τα γεγονότα έχουν ως ακολούθως: Την 1ην Οκτωβρίου ερρίψαµεν µίαν οµάδα, εξ Βρεταννών αξιωµατικών και δύο υπαξιωµατικών, εις το όρος Γκιώνα, και αργότερον µίαν ακόµη οµάδα αποτελούµενη εκ δύο Βρεταννών αξιωµατικών, έναν Ελληνα οδηγόν και έναν Βρεταννόν υπαξιωµατικόν, οι οποίοι ενίσχυσαν τους προηγουµένους, επίσης δε ερρίφθησαν εις αυτούς σηµαντικαί ποσότητες εφοδίων, εκρηκτικών, κλπ. Επέτυχον να έλθουν εις επαφήν µε µίαν οµάδαν ανταρτών των οποίων ηγείτο ο Συνταγµατάρχης Ζέρβας.
Οι στόχοι των ήσαν αι τρεις βασικαί γέφυραι της σιδηροδροµικής γραµµής Θεσσαλονίκης-Αθηνών. Αυταί είναι: 1) Γοργοπόταµος, 2) Επίστηλος γέφυρα Ασωπού, 3) Παπαδιά. Ητο γνωστόν ότι αι τρεις αυταί γέφυραι εφυλλάσσοντο από ιταλικά και γερµανικά στρατεύµατα και ότι όλα τα γειτονικά υψώµατα εφρουρούντο. Επί πλέον επιστεύετο ότι υπήρχε τηλεφωνική επικοινωνία µεταξύ των στρατευµάτων εις εκάστην γέφυραν.
∆ιατηρούµεν, φυσικά, αποσπασµατικήν επικοινωνίαν µέσω ασυρµάτου µε την οµάδα και έχοµεν ήδη λάβει την εξαιρετικήν είδησιν, ότι ο πρώτος των στόχων επετεύχθη. Ως αποτέλεσµα µιας πενταώρου ενεργείας κατά την διάρκεια της νυκτός της 24ης προς την 25ην Νοεµβρίου, κατά την οποίαν υπήρξαν πολλαί απώλειαι, η οµάς επιτυχώς κατέστρεψε το µήκους ενενήκοντα ποδών κεντρικόν τόξον της επιστήλου γέφυρας του Γοργοποτάµου.
Επίσης επέτυχον να εκτροχιάσουν εν ιταλικόν τραίνον µεταφέρον καύσιµα. Υπολογίζεται ότι αυτή θα αποκόψη όλας τας σιδηροδροµικάς µεταφοράς προς Νότιον Ελλάδα µίαν περίοδον τεσσάρων ή εξ µηνών.
Πληροφορούµεθα από ανθρώπους µας εις το Κάιρον ότι οι επικεφαλής των δυνάµεων, µετά την επείγουσαν έκκλησιν των οποίων εσχεδιάσθησαν αυταί αι επιχειρήσεις, είναι κατενθουσιασµένοι µε αυτήν την επιτυχίαν, ειδικότερον κατά την στιγµήν όπου ενισχύσεις του Αξονος αποστέλλονται εσπευσµένως εις την Κρήτην και Νότιον Ελλάδα. Επί πλέον, φυσικά, αι δυνάµεις του Αξονος βασίζονται εις τας σιδηροδροµικάς µεταφοράς, δεδοµένων των ελλείψεών των εις κατάλληλα σκάφη και του ευπροσβλήτου των σκαφών εις το Αιγαίον και Ιόνιον πέλαγος.
Έχοµεν σχεδιάσει έναν αριθµόν άλλων σηµαντικών επιχειρήσεων, αι οποίαι, είµεθα πεπεισµένοι ότι θα πραγµατοποιηθούν επιτυχώς εντός του τρέχοντος έτους.
Γνωρίζω ότι θα θεωρήσετε αυτό ως εξαιρετικώς απόρρητον.
Ευπειθώς υµέτερος, J. S. Pearson».
Πηγή: ethnos.gr
