Ηταν Ιούλιος του 1978, όταν από τις ανασκαφικές έρευνες της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στον Λόφο του Φρουρίου της Λάρισας, που θεωρείται η ακρόπολη της αρχαίας Λάρισας, ήρθαν στο φως τα ερείπια μίας μεγάλης βασιλικής. Ο Ναός, ο οποίος κτίστηκε περί τον 6ο αιώνα ήταν αφιερωμένος στον Αγιο Ιεράρχη της Λάρισας, τον πρώτο επίσκοπο της πόλης και μετέπειτα προστάτη της, το Αγιο Αχίλλιο. Αλλωστε, αυτό αποκαλύπτει τόσο η επιγραφή «Ἀχιλλίου Ἀρχιεπισκόπου καί τοῦτο το ἕργον» που βρέθηκε σε θραύσματα επιστομίου φρέατος, οι πλίνθοι με τη σφραγίδα Αχιλλίου καθώς και η περίοπτη θέση της.
Η τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική, φαίνεται πως εξυπηρετούσε τις θρησκευτικές ανάγκες των Λαρισαίων καθ’ όλη τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων μέχρι τον 16ο αιώνα, στα μέσα του οποίου καταστράφηκε από τους Τούρκους.
Το μνημείο δεν διατηρούσε ίχνη κιόνων, ούτε δάπεδα, με εξαίρεση ένα τμήμα ψηφιδωτού στο νάρθηκα και ένα πολύ μικρότερο στο δεύτερο κλίτος. Το ψηφιδωτό δάπεδο του νάρθηκα έχει φυτικό και ζωικό διάκοσμο που εγγράφεται σε γεωμετρικά μοτίβα.
Οι πολυτελείς καμαροσκεπείς τάφοι
Από τα σημαντικότερα ευρήματα, θεωρούνται οι δύο καμαροσκεπείς τάφοι. Θεωρήθηκε προς προϋπήρχαν της βασιλικής ενώ η προσθήκη αψίδας στο βόρειο κλίτος οδήγησε πολλούς μελετητές στην υπόθεση ότι ο τάφος του βορείου κλίτους πρέπει να ταυτιστεί με τον τάφο του Αγίου Αχιλλίου, πάνω από τον οποίο ανεγέρθηκε αργότερα η βασιλική. Στα τοιχώματα του υπάρχει γραπτή διακόσμηση από μεγάλους βαθυκόκκινους σταυρούς. Παράλληλα, έχουν ανακαλυφθεί άλλοι δυο καμαρωτοί τάφοι μέσα στη βασιλική καθώς επίσης, κιβωτιόσχημοι και αρκετοί καλυβίτες τάφοι από κεράμους στέγης και τέλος πολλοί λακκοειδείς. Η ανακάλυψη τους εσωτερικά και εξωτερικά του ναού δηλώνει ότι χρησιμοποιήθηκε ως κοιμητήριο τόσο στους μεσοβυζαντινούς χρόνους όσο και κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα.
Ποιος ήταν ο Αγιος Αχίλλιος και ο σημερινός ναός
Ο Αγιος Αχίλλειος γεννήθηκε στην Καππαδοκία της Μ. Ασίας το 270 μ.Χ. Γρήγορα διακρίθηκε για την ευσέβεια του και την αγάπη του στο Χριστό και την Εκκλησία. Μετά το θάνατο των γονέων του κληρονόμησε από τους γονείς του μεγάλη περιουσία, αλλά την μοίρασε στους φτωχούς και άπορους, τις χήρες και τα ορφανά. Κατά τη διάρκεια του ιεραποστολικού ταξιδιού του έφτασε στη Λάρισα, όπου έκανε πολλά θαύματα και κήρυξε για τον Χριστό. Ανήλθε στον επισκοπικό θρόνο της Λάρισας, στον οποίο παρέμεινε για 30 χρόνια. «Εκοιμήθη εν ειρήνη» στα τέλη του 355 μ.Χ. και τα ιερά του λείψανα έγιναν αμέσως πηγή ιαμάτων ενώ το άφθονο μύρο που ανέβλυζε έκανε πολλά θαύματα. Το 985 μ.Χ. ο βούλγαρος Σαμουήλ το μετέφερε στα ανάκτορά του, στο μικρό νησάκι των Πρεσπών, που σήμερα φέρει το όνομα του Αγίου Αχιλλίου και έκτισε μεγαλοπρεπή ναό αφιερωμένο στον Αγιο, ο οποίος σώζεται μέχρι σήμερα. Στις 14 Μαΐου του 1981, επανακομίσθηκαν τα λείψανα του Αγίου στη Λάρισα. Από τότε τα λείψανα του θαυματουργού Αγίου Αχιλλίου βρίσκονται στον ομώνυμο Μητροπολιτικό Ναό της Λάρισας. Η μνήμη του εορτάζεται από την Εκκλησία μας στις 15 Μαΐου.
Ο σύγχρονος ναός, ο σημερινός, οικοδομήθηκε κοντά στον παλιό (νοτιότερα) και εγκαινιάστηκε στις 5 Ιουνίου 1965 επί Μητροπολίτου Λαρίσης Ιακώβου Σχίζα. Βρίσκεται επίσης σε περίοπτη θέση και δεσπόζει στο λόφο του Φρουρίου αγκαλιάζοντας προστατευτικά τη Λάρισα, αλλά και ολόκληρη τη Θεσσαλία.
Με πληροφορίες από inaa.gr και larissa-culturestories.gr
