Αυτοάνοσα νοσήματα: 7 σημάδια που δείχνουν πως ίσως πρέπει να το ψάξετε

Τι συμβαίνει με τις ασθένειες της εποχής μας

Τι συμβαίνει με τις ασθένειες της εποχής μας

Ολοένα και περισσότερο ακούμε για ανθρώπους που ανακαλύπτουν ότι υποφέρουν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Πιθανώς κάποιο ή και περισσότερα από ένα τέτοια νοσήματα να απασχολούν και εμάς.

Γίνονται τα αυτοάνοσα πιο συχνά όσο περνάνε τα χρόνια; Αυτό που σίγουρα συμβαίνει είναι ότι οι ειδικοί τα μελετάνε περισσότερο, με αποτέλεσμα να τα γνωρίζουν και να τα αναγνωρίζουν καλύτερα, κάνοντας έτσι πιο έγκαιρες και έγκυρες διαγνώσεις. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί δεν γνωρίζουν τα πάντα γι’ αυτά τα συχνά νοσήματα, αφού αφορούν 5-8 στα 100 άτομα.

Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;
Τον όρο αυτοάνοσο νόσημα τον χρησιμοποιούν οι ειδικοί για να περιγράψουν μια ασθένεια ή μια κατάσταση η οποία προκύπτει όταν υγιής ιστός του σώματος δέχεται επίθεση – και τελικά καταστρέφεται – από το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του οργανισμού. Για παράδειγμα, μια τέτοια ασθένεια είναι ο διαβήτης τύπου 1, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα, που είναι ουσιαστικά η άμυνα του οργανισμού, μπερδεύει τα β-κύτταρα του παγκρέατος και τα περνάει για ξένους εισβολείς, με αποτέλεσμα να τους επιτίθεται και να τα καταστρέφει.

Το αποτέλεσμα στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 1 είναι ο οργανισμός να μην μπορεί να παράγει πια την απαραίτητη ινσουλίνη ώστε να ελέγξει το σάκχαρο του αίματος. Εκτός όμως από τον διαβήτη τύπου 1 υπάρχουν και πολλά άλλα αυτοάνοσα, περισσότερα από 80, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η λεύκη, ο λύκος, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού έχει καθοριστικό ρόλο για τη διατήρηση της υγείας μας. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που «μπερδεύει» το ρόλο του και αντιμετωπίζει ως εχθρό στοιχεία του ίδιου μας του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, από τα οποία πάσχει το 5% του πληθυσμού. Οι τελευταίες ιατρικές εξελίξεις έχουν συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Το αμυντικό ή ανοσολογικό σύστημα μαζί με το νευροαισθητικό σύστημα καθορίζουν και διατηρούν την ακεραιότητα του οργανισμού. Το ανοσολογικό σύστημα αποτελείται από κύτταρα που κυκλοφορούν στο αίμα και παράλληλα βρίσκονται σχεδόν σε όλους τους ιστούς. Επιτελεί τη λειτουργία του χρησιμοποιώντας ένα πολύπλοκο δίκτυο, που δέχεται συνεχώς διαφορετικά ερεθίσματα, επικοινωνώντας συγχρόνως με το νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα.

Ο ρόλος που πρέπει να παίξει το ανοσολογικό σύστημα για να συμβάλλει καθοριστικά στην ομαλή επιβίωση του οργανισμού είναι διττός: αφενός πρέπει να αναγνωρίζει και να παλεύει με βλαβερούς, για τον οργανισμό, παράγοντες, όπως π.χ. τα παθογόνα μικρόβια, αφετέρου πρέπει να αναγνωρίζει, να ανέχεται και να μην αντιδρά στα δικά του στοιχεία και σε παράγοντες που είναι βοηθητικοί για την επιβίωσή του, π.χ. στα στοιχεία των τροφών ή στα μικρόβια που βρίσκονται στο έντερό του.

Όταν το ανοσολογικό σύστημα ενός οργανισμού αντιδρά και καταστρέφει παράδοξα τα δικά του στοιχεία, π.χ., τις πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα ή τα κύτταρα που βρίσκονται σε ένα όργανο, δημιουργείται διαταραχή, η οποία δεν μπορεί να ελεγχθεί και να επουλωθεί από τον οργανισμό, με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί νόσος. Η νόσος αυτή ονομάζεται αυτοάνοση νόσος, ακριβώς γιατί ο οργανισμός δεν ανέχεται τα δικά του στοιχεία ως όφειλε, αλλά τα αναγνωρίζει ως ξένα και βλαβερά και με διάφορους μηχανισμούς τα καταστρέφει. Αυτή η διαταραγμένη αντίδραση του ανοσολογικού συστήματος προκαλείται από την επίδραση κάποιων περιβαλλοντικών παραγόντων όπως οι μικροοργανισμοί, η ακτινοβολίας ή το στρες.

Τα συμπτώματα και η αντιμετώπιση
Τα αυτοάνοσα νοσήματα εκδηλώνονται με ποικιλία συμπτωμάτων, όπως ο πυρετός και η κακουχία ή ο πόνος στις αρθρώσεις (αρθρίτιδα), τα εξανθήματα ή η υπέρταση. Κατά κανόνα είναι χρόνια νοσήματα που εμφανίζουν εξάρσεις και υφέσεις. Όσο πιο γρήγορα διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται τόσο καλύτερη είναι η ανταπόκρισή τους στη φαρμακευτική αγωγή, οι ιστικές βλάβες επουλώνονται και η νόσος παραμένει σε ύφεση για πολλά χρόνια.

Πολλά από τα αυτοάνοσα νοσήματα αναγνωρίζονται από τον εξειδικευμένο γιατρό με την κλινική εξέταση. Σε ορισμένα όμως από αυτά, ο γιατρός θα χρειαστεί ειδικό εργαστηριακό έλεγχο και σε άλλα μπορεί να χρειαστεί βιοψία του πάσχοντος οργάνου. Η θεραπεία τους συνίσταται σε μακροχρόνια χορήγηση φαρμάκων που τροποποιούν την ανοσολογική αντίδραση (ανοσοτροποποιητικά) υπό στενή ιατρική παρακολούθηση. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών έχουν καταφέρει να βελτιώσουν καθοριστικά την καθημερινότητα των ασθενών και την πορεία των νοσημάτων αυτών.

Οι αιτίες
Τα αυτοάνοσα νοσήματα προσβάλλουν συχνότερα τις γυναίκες. Δεν κληρονομούνται από τη μάνα στο παιδί, αλλά πολλά μέλη του γενεαλογικού δένδρου μιας οικογένειας μπορεί να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα νοσήματα.

Τόσο το εξωγενές στρες, όσο και το ενδογενές άγχος ενός ατόμου φαίνεται ότι σχετίζεται με την εμφάνιση ή την έξαρση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Υπολογίζεται ότι περίπου 5% του πληθυσμού πάσχει από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.

Τα νοσήματα αυτά τα κατατάσσουμε σε νοσήματα που προσβάλλουν ένα όργανο, π.χ. η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ή σε συστηματικά, που προσβάλλουν πολλούς ιστούς και όργανα, όπως π.χ. η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος ή το σκληρόδερμα.

Τα σημάδια που δείχνουν πως ίσως έχετε αυτοάνοσο νόσημα

1. Διαταραχές στο βάρος
Η απώλεια ή η αύξηση του βάρους είναι πολύ πιθανό να οφείλονται σε κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Συνήθως, οι αυξομειώσεις του βάρους συνδέονται με τις αυτοάνοσες παθήσεις του θυρεοειδούς, γι’ αυτό ο ενδοκρινολόγος είναι ο γιατρός που πρέπει να συμβουλευτείτε σε αυτή την περίπτωση. Δεν αποκλείεται, όμως, τα σύμπτωμα αυτό να οφείλεται και στην κοιλιοκάκη, που πρόκειται για τη δυσανεξία στη γλουτένη και επηρεάζει τόσο τις διατροφικές επιλογές όσο και το βάρος του ασθενούς.

2. Γαστρεντερικές διαταραχές
Διαταραχές του εντέρου όπως η διάρροια και η δυκοιλιότητα μπορεί να συνδέονται με τις αυτοάνοσες παθήσεις του θυρεοειδούς όπως η Χασιμότο και η Νόσος Graves αλλά και με την κοιλιοκάκη και τη Νόσο του Addison.

3. Μούδιασμα στα χέρια ή τα πόδια
Το μούδιασμα στα άκρα που επιμένει θεωρείται ένα από τα αρχικά και βασικά συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας, όπως επίσης και οι μυϊκοί σπασμοί. Σε περίπτωση που παρατηρήσετε ότι τα συμπτώματα δεν φεύγουν, επικοινωνήστε με τον νευρολόγο που θα εκτιμήσει την κατάστασή σας.

4. Ξηρότητα στο στόμα, τα μάτια και το δέρμα
Είναι βασικό σύμπτωμα του συνδρόμου Σιόγκρεν, το οποίο μπορεί να συνυπάρχει με την αρθρίτιδα και προκαλείται από τη μείωση της παραγωγής σάλιου και δακρύων, με αποτέλεσμα ο ασθενής να δυσκολεύεται όταν τρώει ή προσπαθεί να καταπιεί.

5. Έντονη κόπωση
Η αδικαιολόγητη κούραση είναι ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων που μπορεί να σχετίζεται είτε με τα αυτοάνοσα του θυρεοειδούς, όπως η Χασιμότο και η Νόσος Graves, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας και η μυασθένεια Gravis. Το λάθος μας είναι ότι συνήθως θεωρούμε την κούραση δεδομένη, γι’ αυτό και πιστεύουμε ότι αρκεί να κοιμηθούμε και να ξεκουραστούμε για να μας «περάσει». Αν όμως η κόπωση δεν υποχωρεί, σημαίνει ότι θα πρέπει να αναζητήσουμε αλλού τις αιτίες της, πέρα από την επιβαρυμένη καθημερινότητά μας.

6. Αλλοιώσεις στο δέρμα
Τυχόν αλλαγές που θα παρατηρήσετε στο δέρμα σας, εξανθήματα και κοκκινίλες στο σώμα ή το πρόσωπο θα πρέπει να σας υποψιάσουν αν εμφανίστηκαν ξαφνικά και δεν ξέρετε τι τα προκάλεσε. Συνήθως σχετίζονται με την ψωρίαση, το σκληρόδερμα και τον λύκο και μάλιστα μπορεί να επιδεινωθούν σε περιόδους έντονου στρες.

7. Πόνοι στις αρθρώσεις και τους μύες
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα και ο λύκος μπορεί να εκδηλωθούν με πόνους στις αρθρώσεις σε χέρια και πόδια ενώ οι ενοχλήσεις στους μύες καταγράφονται σε διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα όπως η θυρεοειδίτιδα Χασιμότο. Πρόκειται για πόνους που δεν υποχωρούν και που προφανώς δεν οφείλονται σε κάποιο μεμονωμένο περιστατικό, όπως την άρση ενός μεγάλου βάρους.

Πηγή: newsitamea.gr