Φημισμένο από την αρχαιότητα, με πλούσιες θεραπευτικές ιδιότητες
O Θεόφραστος στο έργο του «Περί Φυτών ιστορίες» γράφει: «Το δε δίκταµνον ίδιον της Κρήτης», δηλαδή το δίκταμο είναι φυτό που βγαίνει μόνο στην Κρήτη. Γνωστό από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, πήρε το όνομά του από το κρητικό όρος, Δίκτη και τη λέξη θάμνος (∆ίκταµνος ο Θάµνος της ∆ίκτης).
Με την επιστημονική ονομασία Origanum dictamnus λέγεται επίσης, έρωντας, σταθάρι, σταμνόχορτο, σταματόχορτο, στομαχόχορτο ενώ συγκαταλέγεται σε ένα από τα πιο φημισμένα κρητικά ενδημικά φυτά.
Το Δίκταμο φυτρώνει σε ορεινές και απότομες ασβεστολιθικές εκτάσεις, σε απότομες πλαγιές φαραγγιών και χαράδρων αλλά και σε απόκρημνους παραλιακούς βράχους με υψόμετρο από 0 έως 1900 μέτρα. Φυτό της οικογένειας των Xειλανθών (Labiate) θα το ξεχωρίσετε από την τριχωτή και βελούδινη υφή του, τα πρασινόλευκα φύλλα του, τα ροζ λουλούδια του και το θεσπέσιο άρωμά του.
Θεραπευτικό βότανο στην αρχαιότητα
Όπως αρκετά βότανα που εντοπίζουμε στα ελληνικά βουνά, έτσι και το Δίκταμο είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Είναι χαρακτηριστικό πως το άγαλμα της θεάς Aρτέμιδος, η οποία εκτός των άλλων ήταν και προστάτης των επιλόχων γυναικών, έφερε στο κεφάλι της στεφάνι από δίκταμο. Την εποχή εκείνη μάλιστα θεωρούσαν πως το φυτό ήταν ικανό να απορρίπτει τα σιδερένια τόξα από τα πληγωμένα σώματα. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς αυτό έγινε γνωστό από τα αγριοκάτσικα της Kρήτης, τους Kρητικούς Aίγαγρους, τα οποία όταν πληγώνονταν και έμενε το βέλος στο σώμα τους, έτρωγαν δίκταμο και αυτό έπεφτε αμέσως.
Ουκ ολίγοι είναι οι συγγραφείς που κάνουν ιδιαίτερη
μνεία στο Δίκταμο. Εκτός από τον Θεόφραστο, οι Διοσκουρίδης, Γαληνός, Όμηρος,
Πλούταρχος, Πλίνιος, Aπούλιος , Αριστοτέλης και άλλοι αναφέρονται σ’ αυτό.
Παράλληλα, ο Bιργίλιος στο 12ο βιβλίο της «Aινειάδας», διηγείται ότι όταν
πληγώθηκε ο Aινείας από βέλος, η μητέρα του η Aφροδίτη πήγε και μάζεψε δίκταμο
στο όρο Ίδη της Kρήτης «φυτόν ύπερ επιζητεί η άγρια αίξ, όταν το ταχύ βέλος του
κυνηγού την πληγώση». Οι Μινωίτες παρασκεύαζαν από αυτό αλοιφές, αρώματα και
αρωματικά λάδια και το πρόσφεραν στους θεούς τους και στους βασιλιάδες ενώ ο
Ιπποκράτης τον χρησιμοποιούσε κατά των παθήσεων του στομάχου και του πεπτικού
συστήματος, κατά των ρευματισμών και των αρθριτικών, κατά των πληγών -τραυμάτων
και της γρίπης.
Το ταξίδι του στην ιστορία και η συνθήκη της Βέρνης
Η χάρη του Δίκταμου έφτασε μέχρι το Βυζάντιο, το οποίο εισαγήγαγε από την Κρήτη μεγάλες ποσότητες του φυτού για την παρασκευή κυρίως αλοιφών, ενώ οι Ευρωπαίοι τον Μεσαίωνα αρωμάτιζαν με αιθέριο έλαιο δίκταμου ηδύποτα όπως η βενεδικτίνη και η τραπιστίνη. Όσοι ήθελαν να το συλλέξουν έπρεπε να κατέχουν αναρριχητικές γνώσεις, καθώς έπρεπε να δεθούν με σκοινιά και να κρεμαστούν από τους βράχους. Λόγω της μεγάλης αυτής επικινδυνότητας, ονομάστηκε «Έρωντας» εφόσον μόνο όποιος έχει του έρωτα τα πάθη, διακινδυνεύει την ζωή του τόσο πολύ για να τον μαζέψει. Τα συχνότατα ατυχήματα ανάγκασαν τους Κρητικούς να ξεκινήσουν την συστηματική καλλιέργεια του, από το 1920.
Η οικονομική σημασία του συγκεκριμένου βοτάνου, από
την αρχαιότητα μάλιστα, μέχρι σήμερα, που οδήγησε στην υπερβολική εκμετάλλευση
και κατά συνέπεια, στην εξαφάνισή του, «ανάγκασαν» στην προστασία του από τη
συνθήκη της Βέρνης. Το φυτό εξαιτίας των φαρμακευτικών και αρωματικών του
ιδιοτήτων, έγινε πασίγνωστο παγκοσμίως, γεγονός που οδήγησε στην εξαγωγή
ποσοτήτων του στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Ιταλία, Γαλλία, Βέλγιο, Αγγλία
και Γερμανία.
Οι θεραπευτικές του ιδιότητες
Το δίκταμο είναι γνωστό για τις αναζωογονητικές του ιδιότητες. Χρησιμοποιείται ως τονωτικό αφέψημα για να καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, τις νευραλγίες, τις στομαχικές διαταραχές και τις παθήσεις του συκωτιού… Διεγείρει το πεπτικό σύστημα, καταπολεμά την ατονία, τα κρυολογήματα και το βήχα, είναι αφροδισιακό και λειτουργεί ως σπασμολυτικό, στυπτικό, επουλωτικό, καταπραϋντικό των πόνων του στομαχιού και των εντέρων.
Το δίκταμο είναι επίσης διουρητικό, χολαγωγικό, εμμηναγωγό, καταπολεμά τις αμοιβάδες, καταπραΰνει τον πονοκέφαλο και τον πονόδοντο. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων ενώ έχει αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση.
Εκτός από κυτταροτοξική, το αιθέριο έλαιο του Origanum dictamnus εμφανίζει και εντομοκτόνο δράση. Χρησιμοποιείται επίσης στη βιομηχανία τροφίμων και στην κοσμετολογία.
Σήμερα, λόγω της υψηλής του ζήτησης, απειλείται με
εξαφάνιση. Για το
λόγο αυτό απαγορεύεται να μαζεύει κανείς μεγάλες ποσότητες ενώ έχει
κηρυχθεί προστατευτέο φυτικό είδος, με Προεδρικό Διάταγμα.
Οι χρήσεις του δίκταμου
Αρκετά είναι τα σκευάσματα του φυτού αυτού, που είτε χρησιμοποιούνται από παλιά και ως τις μέρες μας και προέρχονται από τη λαϊκή θεραπευτική, είτε έχουν τη βάση τους στις σημερινές γνώσεις των επιστημόνων. Αυτά διακρίνονται σε εγχύματα, βάμματα, οίνους, αφεψήματα, επιθέματα-καταπλάσματα, σκόνες, μίγματα, αλοιφές και λουτρά.
Για την παρασκευή του εγχύματος αρκεί να τοποθετήσουμε 5-10gr σε 1 λίτρο βραστού νερού και να τα αφήσουμε εκεί για περίπου 10 λεπτά. Στη συνέχεια μπορούμε να πίνουμε δύο φλιτζάνια την ημέρα.
Παρενέργειες
Λίγα στοιχεία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία για πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει η χρήση του βοτάνου. Ωστόσο έχουν αναφερθεί αλλεργικές αντιδράσεις.
Λόγω έλλειψης σχετικών μελετών δε συνιστάται η χρήση του δίκταμου από εγκύους και θηλάζουσες.
*Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως τα βότανα δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα και είναι καλό για τη σωστή χρήση τους να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.
Πηγή φωτό: artic.gr
Με πληροφορίες από wikipedia.org
