Πήρε το όνομά της από τη λατινική λέξη «kalendae», η οποία ερμηνεύεται ως «πρώτη ημέρα του μήνα», γιατί οι Ρωμαίοι είχαν παρατηρήσει πως άνθιζαν στις αρχές των περισσότερων μηνών του χρόνου, δηλαδή στις καλένδες.
Η καλέντουλα χρησιμοποιούταν ως θεραπευτικό βότανο, ως συστατικό σε φαγητά αλλά και πολλά καλλυντικά, σχεδόν σε όλους τους αρχαίους πολιτισμούς, όπως στον ελληνικό, τον ρωμαϊκό, τον αραβικό και τον ινδικό. Στην αρχαία Ελλάδα αλλά στην Περσία χρησιμοποιούσαν τα άνθη της ως «γαρνιτούρα» σε κάποια από τα εδέσματα τους, πλην των βοτανικών ιαμάτων.
Οι λαοί της Κεντρικής Ευρώπης, όπως οι Γερμανοί συνήθιζαν να προσθέτουν άνθη καλέντουλας στις σούπες τους για να τους δώσουν άρωμα ενώ κατά τη διάρκεια του Αμερικανικού εμφυλίου, φρόντιζαν τις ανοιχτές πληγές, όταν είχαν έλλειψη φαρμάκων. Στην αρχαία Ινδία θεωρούσαν το βότανο ιερό, σχημάτιζαν γιρλάντες και τις τοποθετούσαν γύρω από το λαιμό των ιερών αγαλμάτων τους.
Οι πρώτοι Χριστιανοί αποκαλούσαν την καλέντουλα «Mary’s Gold» – χρυσάφι της Μαρίας – και την τοποθετούσαν δίπλα στα αγάλματα της Παρθένου Μαρίας.
Μύθοι και παράδοση
Το λουλούδι της καλέντουλας στρέφει το κεφάλι προς τον ήλιο ακολουθώντας την πορεία του, γι’ αυτό μερικές φορές αποκαλείται «νύφη του καλοκαιριού». Στην Ελλάδα την ονομάζουμε και νεκρολούλουδο ενώ κατά τόπους έχουμε ακούσει επίσης και τα: καλέντουλα των αγρών, καλεντούλα, κίτρινη μαργαρίτα, κατιφές, καλενδούλη, µοσκαρδίνι, αδράχτι της γριάς, πετεινόχορτο. Στη γλώσσα των λουλουδιών, συμβολίζει τη λαμπρότητα της νίκης ενώ στην παράδοση θεωρήθηκε φυτό με μαγικές ιδιότητες, που επιτρέπει στους ανθρώπους να δουν τις νεράιδες και στις γυναίκες τον σύντροφό τους.
Στην αρχαιότητα έφτιαχναν ένα ποτό, αναμιγνύοντας άνθη καλέντουλας μέσα σε κρασί, που το χρησιμοποιούσαν για τη θεραπεία της δυσπεψίας. Τα πέταλα της καλέντουλας χρησιμοποιήθηκαν συχνά για την παρασκευή αλοιφών που θεράπευαν ερεθισμούς του δέρματος, ίκτερο, πόνους στα μάτια και πονόδοντους. Εχει χρησιμοποιηθεί επίσης για να θεραπεύσει κράμπες, βήχα και δαγκώματα από φίδια. Η Calendula officinalis προέρχεται από τη Κεντρική και Νότια Ευρώπη ενώ η Calendula arvensis, είναι το άγριο φυτό που θα συναντήσουμε σε πολλά μέρη της πατρίδας μας. Είναι μονοετές φυτό, το οποίο σπάνια ξεπερνάει τα 15εκ. σε ύψος.
Θεραπευτικές ιδιότητες
Η καλέντουλα θεωρείται σήμερα ένα από τα πιο σημαντικά βότανα για την αντιμετώπιση των δερματικών προβλημάτων, από φλεγμονή, μέχρι μόλυνση ή φυσική βλάβη. Στη δυτική θεραπευτική η αξιοποίησή της γίνεται από τον 12ο αιώνα. Εχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση πονόδοντων, σαν αντισπασμωδικό ιδιαίτερα για το στομάχι και την δυσμηνόρροια, σαν τονωτικό του ήπατος, εφιδρωτικό, αντιεμετικό και αντισκορβουτικό. Ενισχύει επιπλέον το ανοσοποιητικό σύστημα, ενεργεί αντισπασμωδικά και ευνοεί την έκκριση χολής. Δρα ως αντιφλεγμονώδες, αντισηπτικό, στυπτικό, επουλωτικό, αντιμυκητιακό, εμμηναγωγό.
Η καλέντουλα θεωρείται ιδανική για κάθε εξωτερική αιμορραγία, τραύματα, μώλωπες ή διαστρέμματα, για ελαφρά εγκαύματα και ζεμάτισμα, εκζέματα, ερεθισμούς του δέρματος ενώ δίνει ελαστικότητα στο δέρμα (προϊόντα για ραγάδες, αντιρυτιδικά), ακόμη και στα μαλλιά. Επιπλέον, οι πηκτίνες που υπάρχουν στα φύλλα της την καθιστούν ενυδατική. Χρήσιμη και σε θεραπεία κιρσών γι’ αυτό και περιέχεται σε προϊόντα για μασάζ. Είναι ευεργετική για τα τραύματα που επουλώνονται αργά και για δερματικά και κιρσώδη έλκη.
Εσωτερική και εξωτερική χρήση
Οταν λαμβάνεται εσωτερικά, ως τσάι, μπορεί να αντιμετωπίσει τα έλκη του στομάχου, φλογώσεις, φλεγμονές, κατά των εκχυμώσεων και του ίκτερου. Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία γαστρικών και δωδεκαδακτυλικών ελκών. Τα αιθέρια έλαια αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων και μυκήτων, οι δε σαπωνίνες ενεργούν αντιφλεγμονικά.
Δρα επίσης κατά των τσιμπημάτων της σφίγγας και της μέλισσας καθώς των κρεατοελιών και της ακμής. Συντηρεί και διατηρεί υγιή τα αιμοφόρα αγγεία ενώ σαν χολαγωγό, βοηθά σε προβλήματα της χοληδόχου κύστης και σε ασαφή πεπτικά προβλήματα που χαρακτηρίζουμε ως δυσπεψία.
Eνα από τα πολλά πλεονεκτήματα της καλέντουλας είναι ότι καθαρίζει το αίμα, επισπεύδει την επούλωση των πληγών και λειαίνει τις ανωμαλίες του δέρματος. Πολλοί γιατροί πιστεύουν ότι είναι ένα σημαντικό φάρμακο σε περιπτώσεις μη εγχειρήσιμου καρκίνου.
Πώς να τη χρησιμοποιήσετε…
Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε ως αφέψημα εξωτερικά, κατά του εκζέματος και των κρεατοελιών και των πληγών, ως τσάι, κατά των κιρσών καθώς και για προβλήματα εμμηνόπαυσης, πόνους της περιόδου, γαστρίτιδα, στομάχι και φλεγμονές του οισοφάγου αλλά και ως βάμμα (άνθη εμποτισμένα στο αλκοόλ) για την αντιμετώπιση του έλκους και της επώδυνης εμμηνορρυσίας και εξωτερικά για την περιποίηση πληγών, εγκαυμάτων και τσιμπημάτων από έντομα.
Το βάμμα καλέντουλας χρησιμοποιείται επίσης σε γαργάρες για φαρυγγίτιδα (1-2 κουταλιές σε μισό ποτήρι νερό) ή για κολπικές πλύσεις (2 κουταλιές σε μισό λίτρο αποστειρωμένο νερό).
Οσον αφορά το λάδι καλέντουλας, που εξάγεται με εκχύλιση από τα άνθη του φυτού, που είναι πλούσια σε φλαβονοειδή και καροτενοειδή, έχει ευεργετικές ουσίες για το δέρμα. Για το λόγο αυτό αποτελεί εξαιρετική βάση για κρέμες, φυτικές αλοιφές, λοσιόν και πολλά άλλα φυσικά καλλυντικά. Βοηθά ιδιαίτερα στη θεραπεία ήπιων δερματικών ερεθισμών που οφείλονται στον κρύο αέρα και στις απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας.
Παραδοσιακά οι ευεργετικές της δράσεις χρησιμοποιούνται στην παρασκευή καλλυντικών και φαρμακευτικών σκευασμάτων για την περιποίηση και την προστασία του δέρματος και η χρήση της είναι εξωτερική. Eίναι κατάλληλο για όλους τους τύπους δέρματος, αλλά ιδιαίτερα ενδείκνυται για ξηρές, πολύ ξηρές και ευαίσθητες επιδερμίδες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως βρεφικό λάδι.
Δείτε πως μπορείτε να κάνετε λαδάκι καλέντουλας ΕΔΩ
Μέτρα προφύλαξης
Οσοι παίρνετε ηρεμιστικά, καλό είναι να γνωρίζετε ότι η λήψη της καλέντουλας σε συνδυασμό με αυτά μπορεί να επιδεινώσει την υπνηλία. Επίσης, αν είστε έγκυος, αποφύγετε τη λήψη από το στόμα, αλλά και την τοπική εφαρμογή, ενώ συνιστάται η αποφυγή της και στη διάρκεια του θηλασμού, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ασφάλειά της.
* Αξίζει να υπενθυμίσουμε πως τα βότανα δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα και είναι καλό για τη σωστή χρήση τους να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.
