Γράφει η Μαίρη Δροσοπούλου*
Δεκάδες φοιτητές από τα Βαλκάνια σπουδάζουν σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της Θεσσαλονίκης. Πολλοί εξ’ αυτών αξιοποιούν το πρόγραμμα υποτροφιών που προσφέρονται από τις κυβερνήσεις κρατών των Δυτικών Βαλκανίων προκειμένου να σπουδάσουν σε αγγλόφωνα κολέγια, τα οποία προσφέρουν καλύτερες ευκαιρίες κατάρτισης σε σχέση με τα εκπαιδευτήρια της χώρας τους. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές τους, κάποιοι αναζητούν εργασία στο εξωτερικό, ενώ άλλοι επιστρέφουν στις πόλεις τους, όπου ξεκινούν τις δικές τους επιχειρήσεις, βασιζόμενοι σε ιδέες τις οποίες εμπνεύστηκαν κατά τη διαμονή τους στη συμπρωτεύουσα.
Η εξάμηνη έρευνα της Μαίρης Δροσοπούλου στο Κόσοβο αναδεικνύει τη συμβολή της Θεσσαλονίκης στην επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη των φοιτητών από τα Δυτικά Βαλκάνια. Ακολουθούν κάποιες από τις ιστορίες νεανικής επιχειρηματικότητας Κοσοβάρων φοιτητών στην Ελλάδα, όπως τις διηγήθηκαν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές τους.
Η Borebardha Mazreku, σπουδάστρια στην Θεσσαλονίκη, κατάγεται από την περιοχή Μαλισέβα. Στην παραδοσιακή κωμόπολη όπου ζούσε, οι γυναίκες συνήθως ασχολούνται με τις δουλειές του σπιτιού, ενώ οι νέοι καταφεύγουν στην πρωτεύουσα, Πρίστινα, λόγω της υψηλής ανεργίας. Ελάχιστες είναι οι ευκαιρίες ψυχαγωγίας και στα λιγοστά καφενεία συχνάζουν συνήθως μόνο άντρες. Η Borebardha ονειρευόταν να ανοίξει ένα καφέ-ζαχαροπλαστείο σαν αυτά που έβλεπε στην πόλη μας, το οποίο να σερβίρει όχι μόνο τα παραδοσιακά γλυκά της περιοχής, αλλά τα γκουρμέ επιδόρπια που έβλεπε στην ελληνική τηλεόραση. Με μια μικρή επιδότηση που κέρδισε από έναν διεθνή οργανισμό, άνοιξε το περασμένο καλοκαίρι την επιχείρησή της, όπου αυτή τη στιγμή απασχολούνται νέοι της περιοχής, ενώ η ίδια παράλληλα σπουδάζει στην Ελλάδα: «Ξεκίνησα κάτι στην Θεσσαλονίκη και πρέπει να το ολοκληρώσω. Το εκτιμώ όταν επισκέπτες από μια άλλη χώρα κατορθώνουν να επισκεφτούν την επιχείρησή μου. Η ανταπόκριση που έχω στην πρόσπαθειά μου αυτή μου δίνει τη δύναμη να συνεχίσω», είπε η ίδια.
Ενδιαφέρουσα, επίσης, είναι η περίπτωση του Valdrin Dervisaj, ο οποίος, αφού έκανε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στην Θεσσαλονίκη, επέστρεψε στην Πρίστινα, όπου άνοιξε τη δική του πρωτότυπη επιχείρηση, η οποία παράγει ανδρικές γραβάτες. «Την ιδέα αυτή την απέκτησα συνομιλώντας με έναν Έλληνα φίλο μου, με τον οποίο, μάλιστα, σχεδιάζαμε αρχικά να συνεργαστούμε. Αυτή τη στιγμή, η επιχείρησή μου είναι η μόνη στο Κόσοβο η οποία κατασκευάζει εξ’ ολοκλήρου γραβάτες, τη στιγμή που όλοι οι άλλοι εισάγουν. Η καινοτομία μας έγκειται αφενός στα πρωτότυπα σχέδια που παράγουμε, αφετέρου στον κοινωνικό της χαρακτήρα, καθώς απασχολούμε γυναίκες χαμηλού εισοδήματος και στηρίζουμε μικρές επιχειρήσεις».
Σύμφωνα με τις ενδείξεις της έρευνας, οι περισσότεροι Κοσοβάροι φοιτητές κερδίζουν ανεκτίμητες δεξιότητες από τη ζωή σε μια πολυπολιτισμική πόλη σαν την Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, η συμβίωσή τους με Έλληνες τους επιτρέπει να ξεπεράσουν αρνητικές προκαταλήψεις γύρω από την Ελλάδα, οι οποίες έχουν δημιουργηθεί λόγω των δεκαετιών απομόνωσης και παραπληροφόρησης. Τα έως τώρα στοιχεία συγκλίνουν στο πόρισμα πως με τις ανάλογες στρατηγικές κινήσεις, η Θεσσαλονίκη έχει τη δυναμική να αναδειχτεί τα επόμενα χρόνια σε Κέντρο Έρευνας, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας για τα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
- Η έρευνα της Μαίρης Δροσοπούλου με τίτλο «Κοσοβάροι φοιτητές στην Θεσσαλονίκη: ανατρέποντας τα στερεότυπα» βρίσκεται σε εξέλιξη και τμήμα της αναμένεται να εκδοθεί την άνοιξη του 2019 από το ίδρυμα “Kosovo Foundation for Open Society”. Όλες οι συνεντεύξεις έχουν διεξαχθεί με την έγγραφη συναίνεση των συμμετεχόντων. Το οπτικό υλικό ανήκει στο προσωπικό αρχείο της ερευνήτριας και έχει παραχωρηθεί με την έγκριση των απεικονιζόμενων προσώπων.
